Các design pattern thông dụng không còn là công cụ xa lạ với giới lập trình viên. Nhờ có chúng, developer tạo được các mã code có thể bảo trì, khả dụng và dễ tái sử dụng, đặc biệt đối với các ứng dụng lớn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu thêm về 4 loại design pattern phổ biến trong JavaScript.
- Tìm hiểu thêm: Làm sao để lấy giá trị của input trong JavaScript?
Mục lục
1. Định nghĩa và chức năng của design pattern
1.1. Thế nào là design pattern?
Design pattern (mẫu thiết kế) là thuật ngữ dùng để chỉ giải pháp xử lý các vấn đề thường gặp khi thiết kế phần mềm trong lập trình hướng đối tượng. Các design pattern là sản phẩm của quá trình nghiên cứu và đúc kết từ kinh nghiệm thực tiễn của những lập trình viên đã thực hành trước đó. Chúng được coi như một bộ tài liệu tổng hợp để các developer đi sau có thể sử dụng trong quá trình xây dựng và phát triển phần mềm của mình.
1.2. Vai trò của design pattern
Thay đổi là yếu tố chắc chắn sẽ xảy ra trong quá trình phát triển phần mềm. Và nhiệm vụ của design pattern chính là cung cấp các mẫu thiết kế có sẵn để lập trình viên có thể áp dụng vào việc xây dựng và giải quyết các thay đổi gây ảnh hưởng đến phần mềm.
Nhờ có design pattern, bạn dễ dàng loại bỏ những vấn đề có tính chất giống nhau và lặp lại khi lập trình. Tính chính xác và tối ưu của design pattern đã được kiểm chứng trong những tình huống cụ thể, giúp việc tìm hướng giải quyết vấn đề trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn. Bạn sẽ không cần phải lo lắng về các rủi ro có thể gặp phải nếu thử giải pháp mới.
Bên cạnh đó, lập trình viên có thể liên tục tái sử dụng các design pattern để mở rộng, nâng cấp và bảo trì cho phần mềm của mình cho phù hợp với yêu cầu của dự án. Design pattern cũng giúp việc đọc và hiểu code dễ dàng hơn.
2. Các design pattern thông dụng trong JavaScript
Design pattern phù hợp với nhiều ngôn ngữ lập trình khác nhau, trong đó có JavaScript. Dưới đây là 4 mẫu design pattern được viết bằng JavaScript được sử dụng phổ biến nhất hiện nay:
2.1. Module Design Pattern
Đây là những mẫu thiết kế được ứng dụng để giữ cho các đoạn code tách biệt với những thành phần khác. Nhờ kết nối rời rạc mà đoạn code sẽ có cấu trúc tốt hơn. Module được coi là lớp JavaScript. Mỗi lớp có vai trò bảo vệ các hành động và trạng thái tránh khỏi sự truy cập từ các lớp khác. Module pattern cho phép truy cập theo 2 cấp độ là công khai và riêng tư.
2.2. Observer Pattern
Sẽ có thời điểm một thành phần bất kỳ của ứng dụng bị thay đổi và các thành phần khác cần phải cập nhật mới. Trong AngularJS, khi đối tượng $scope được cập nhật, ngay lập tức một sự kiện có thể kích hoạt để phát thông báo về sự thay đổi đó đến một đối tượng phụ thuộc khác.
Một minh chứng rõ ràng cho chức năng của Observer Pattern chính là kiến trúc MVC (Model – View – Controller). Khi Model thay đổi thì View cũng tự động được cập nhật.
2.3. Prototype Design Pattern
Loại design pattern này được ứng dụng để khởi tạo các đối tượng trong các trường hợp đòi hỏi hiệu suất cao. Một đối tượng gốc sẽ được sử dụng làm khuôn mẫu để tạo ra những bản sao đối tượng mới. Việc sử dụng Prototype sẽ tiết kiệm rất nhiều thời gian và công sức cho lập trình viên. Bạn không cần phải tự mình thực hiện thao tác cơ sở dữ liệu mà có thể tận dụng đối tượng đã sao chép trước đó.
2.4. Singleton Design Pattern
Một Singleton chỉ được phép khởi tạo duy nhất một lần, nhưng có thể cho ra nhiều bản sao ảo cho cùng một đối tượng. Mẫu thiết kế này kiểm soát việc tạo đối tượng trên các máy tính. Các bản sao sẽ tự động được trả về sau khi đối tượng đầu tiên được tạo ra.
Lấy ví dụ với máy in văn phòng. Khi 10 nhân viên trong phòng dùng chung 1 cái máy in thì cả 10 máy tính sẽ chia sẻ chung các bản sao với nhau.
Trước khi bắt tay vào thiết lập một ứng dụng bất kỳ, bạn đừng quên nghiên cứu kỹ lưỡng về các yếu tố cần thiết và cách thức chúng tương tác với nhau. Module, Observer, Prototype hay Singleton, mỗi kiểu mẫu thiết kế đều có các tính năng riêng biệt mà bạn có thể tận dụng trong quá trình xây dựng phần mềm của mình.
Để hiểu kỹ hơn về các design pattern thông dụng trong JavaScript, bạn hãy trực tiếp vận dụng chúng trong các tình huống thực tế và so sánh hiệu quả nhé. Theo dõi Got It Vietnam để đón đọc nhiều thông tin bổ ích.
Tìm hiểu thêm: Các cách lập trình hướng đối tượng trong JavaScript
